مقدمه
نشریات یکی از ضرورت‌های مرکز اطلاع‌رسانی و رشد دانش در جهان است که تهیه و نگهداری این منابع، از روزآمدترین ابزارهای اطلاع‌رسانی و رفع نیازهای پژوهشی مراجعان به شمار می‌رود. هدف این بخش ارائه نشریه‌های جاری و گذشته‌نگر دانشگاه است.
تعاریف
پیایندها یا نشریات ادواری به نشریاتی اطلاق می‌گردد که با عنوان مشخص و با هدف انتشار مداوم و نامحدود توسط یک مؤسسه، ناشر یا شخص منتشر می‌شود و محتوای آنها به صورت چاپی یا الکترونیکی تولید، ذخیره و بازیابی می‌گردد.
منابع این بخش شامل نشریات ادواری و خبرنامه‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و عربی می‌باشد.
استفاده‌کنندگان
شامل گروه‌های مندرج در آیین‌نامه استفاده از منابع و خدمات کتابخانه مرکزی می‌باشند.
وظایف و خدمات
الف) وظایف
-
فراهم کردن نشریات موردنیاز جهت پیشبرد اهداف آموزشی و پژوهشی دانشگاه.
-
آماده‌سازی و دسترس‌پذیر ساختن نشریات ادواری برای مراجعان.
-
ارائه خدمات به مراجعان.
-
نیازسنجی و تهیه مجلات هسته و پایه گروه‌های آموزشی دانشگاه.
-
آماده‌سازی مجلات جهت ارسال به صحافی.
-
شناسایی و تکمیل شماره‌های کسری نشریات.
-
همکاری با بخش سفارشات در ارزیابی نشریات و پایگاه‌های اطلاعاتی.
-
تهیه بسته‌های آموزشی شامل بروشور، راهنماها و ...
-
قفسه‌خوانی و کنترل موجودی نشریات.
-
مشارکت در برگزاری دوره‌های آموزشی، تورها و بازدیدهای علمی.
-
روزآمد نمودن اطلاعات صفحه خانگی بخش نشریات.
-
آموزش کارورزان.
-
تهیه گزارش‌های آماری.
-
وجین نشریات.
-
همکاری در ارائه خدمات میز مشاوره.
-
چیدن و مرتب‌نمودن نشریات مورد استفاده قرار گرفته.
-
مرتب‌سازی دوره‌ای قفسه‌های نشریات.
ب) خدمات
-
راهنمایی و آموزش مراجعان در بازیابی مقالات موردنیاز.
-
جستجوی مقالات فارسی و لاتین از پایگاه‌های اطلاعاتی و اینترنت.
-
تهیه کپی، عکس و اسکن از صفحات نشریات.
-
آگاهی‌رسانی جاری.
-
همکاری در ارائه خدمات به طرح امین.
نکات مهم
-
نشریات فقط در محل کتابخانه قابل استفاده بوده و به امانت داده نمی‌شوند. (تهیه کپی، عکس و اسکن توسط مراجعان انجام می‌شود.) در صورت هماهنگی با کتابدار و طبق مقررات امکان استفاده بیشتر وجود دارد.
-
در صورت وارد کردن خسارت به نشریه، مراجع موظف است اصل نشریه را تهیه و تحویل نماید. چنانچه اصل آن موجود نباشد، نسبت به جبران خسارت طبق آیین‌نامه اقدام خواهد شد.
-
استفاده از نشریات دانشگاه برای اعضای دانشگاه فردوسی مشهد رایگان است. برای مراجعان آزاد، هزینه تحویل منابع اطلاعاتی طبق تعرفه زیر دریافت می‌شود:
-
مقاله‌های فارسی: ۱۰,۰۰۰ ریال
-
مقاله‌های لاتین: ۲۰,۰۰۰ ریال
-
استفاده ساعتی (بدون دانلود): ۱۰,۰۰۰ ریال
-
تعرفه‌های فوق به پیشنهاد مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه مرکزی و تأیید هیأت رئیسه دانشگاه تعیین می‌شود.
این دستورالعمل در جلسه کمیته انتشارات مورخ ۱۳۹۷/۰۴/۱۷ مطرح و به تصویب رسید.
مقدمه
این شیوه‌نامه به منظور ایجاد چارچوبی جامع و منسجم برای برنامه‌ریزی، اجرا، و ارزیابی کارگاه‌های مهارتی تدوین شده است. لذا در سه نوع کارگاه حضوری، مجازی، و ترکیبی قابل اجرا است و تمامی مراحل از نیازسنجی تا ذخیره‌سازی و مستندسازی اطلاعات را پوشش می‌دهد.
فصل اول: مفاهیم و کلیات
ماده ۱: تعاریف
۱.۱ واحد توسعه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و هوش مصنوعی: واحدی فعال تحت مدیریت کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه که وظیفه آن برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی کارگاه‌های ترویجی و مهارتی در حوزه سواد اطلاعاتی و هوش مصنوعی است که در این متن به طور خلاصه «واحد توسعه مهارت‌ها» گفته می‌شود.
۱.۲ فعالیت‌ها
۱.۲.۱ طراحی و اجرای کارگاه‌های کتابخانه‌ای در زمینه‌های مرتبط با سواد اطلاعاتی و هوش مصنوعی
۱.۲.۲ ارائه خدمات مشاوره آموزشی به اعضای هیئت علمی، دانشجویان و سایر کاربران
۱.۲.۳ توسعه محتواهای آموزشی چندرسانه‌ای و تعاملی
۱.۲.۴ همکاری با دیگر واحدهای دانشگاه برای اجرای برنامه‌های مشترک
۱.۳ هزینه‌های جاری: هزینه‌های جاری کارگاه‌ها و بسته‌های آموزشی شامل تبلیغات، رفت و آمد، اسکان، پذیرایی، خدمات و هزینه‌های روزمره محل برگزاری می‌باشد.
۱.۴ کارگاه‌ها: با توجه به اینکه کارگاه‌ها در دو دسته ترویجی و مهارتی برگزار می‌شود این شیوه‌نامه فقط کارگاه‌های مهارتی را شامل می‌شود که با اخذ شهریه برگزار می‌شود. در این شیوه‌نامه به اختصار به آن "کارگاه" گفته می‌شود.
ماده ۲: اهداف
۲.۱ ارتقاء توانایی‌های پژوهشی و آموزشی دانشجویان، پژوهشگران، اساتید و سایر علاقه‌مندان از طریق آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی و هوش مصنوعی
۲.۲ ترویج مهارت‌های نوین در حوزه‌های مرتبط برای افزایش بهره‌وری پژوهشی و آموزشی
۲.۳ توسعه دانش و مهارت‌های کاربردی برای استفاده مؤثر از منابع اطلاعاتی و فناوری‌های هوش مصنوعی
۲.۴ تقویت ارتباط و همکاری علمی میان کتابخانه و مراکز آموزشی و پژوهشی
۲.۵ کمک به تحقق اهداف توسعه پایدار از طریق آموزش مهارت‌های پیشرفته در دسترسی به اطلاعات و تحلیل داده‌ها
۲.۶ ایجاد فرصت‌های درآمدزایی پایدار و کاهش هزینه‌های دانشگاه از طریق برگزاری کارگاه‌های حرفه‌ای و تقاضامحور
ماده ۳: شورای برنامه‌ریزی
این شورا متشکل از افراد ذیل می‌باشد:
۳.۱ رئیس کتابخانه مرکزی و نشر (رئیس شورا)
۳.۲ معاون کتابخانه مرکزی و نشر (دبیر شورا)
۳.۳ رئیس اداره خدمات کتابداری
۳.۴ رئیس اداره نشر دانشگاه
۳.۵ مسئول واحد توسعه مهارت‌ها
۳.۶ یک نفر خبره در زمینه مهارت‌های کتابخانه‌ای (ارائه مشاوره تخصصی در حوزه مهارت‌های کتابداری و اطلاعاتی)
۳.۷ یک نفر خبره در زمینه سواد هوش مصنوعی (ارائه مشاوره در طراحی و اجرای دوره‌های مرتبط با هوش مصنوعی)
ماده ۴: وظایف و اختیارات
۴.۱ وظایف و اختیارات شورای برنامه‌ریزی
• برنامه‌ریزی و نظارت بر اجرای کارگاه‌های مهارتی و ترویجی
• تصویب آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های اجرایی
تبصره ۱: تهیه پیش‌نویس کلیه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بر عهده مسئول واحد توسعه مهارت‌ها است.
• تدوین و بازنگری مستمر شیوه‌نامه‌ها و پیشنهاد اصلاحات لازم
• نظارت بر عملکرد اجرایی کارگاه‌ها و ارائه بازخورد به واحدهای مرتبط
• تصویب بودجه سالانه کارگاه‌ها و نظارت بر نحوه هزینه‌کرد آن
• بررسی و تصمیم‌گیری در خصوص مسائل جاری و چالش‌های مرتبط با کارگاه‌ها
• ارائه پیشنهادات راهبردی برای توسعه کارگاه‌ها و فعالیت‌های مهارتی
۴.۲ وظایف و اختیارات رئیس کتابخانه مرکزی و نشر
• هدایت کلی سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با کارگاه‌های مهارتی و ترویجی
• دفاع از مستندات و تصمیمات کتابخانه در سطوح مدیریتی و کلان دانشگاه
• جذب بودجه و مذاکره با مدیران ارشد دانشگاه برای تخصیص منابع مورد نیاز
• پیگیری بازگشت عواید حاصل از کارگاه‌ها به کتابخانه و استفاده بهینه از آن
• تعامل با واحدها و مراکز دانشگاهی و خارجی برای گسترش فعالیت‌های کارگاهی
• ابلاغ مصوبات شورای برنامه‌ریزی و نظارت بر اجرای دقیق آنها
• نمایندگی کتابخانه در تمامی امور مرتبط با کارگاه‌ها و مهارت‌آموزی
فصل دوم: مراحل اجرایی
ماده ۵: فعالیت‌های پیش از برگزاری کارگاه‌ها (برنامه‌ریزی)
۵.۱ نیازسنجی:
• شناسایی نیازهای آموزشی از طریق مشاوره با ذینفعان و بررسی بازخوردها
• تحلیل داده‌ها برای تعیین اولویت موضوعات آموزشی
۵.۲ پیشنهاد موضوع:
• پیشنهاد موضوعات بر اساس نیازسنجی و انتخاب نهایی از سوی شورای برنامه‌ریزی
۵.۳ انتخاب مدرس:
• شناسایی مدرسین متخصص و دارای تجربه مرتبط
• ارزیابی پیشینه علمی و مهارتی مدرسین پیشنهادی
۵.۴ رایزنی با مدرس:
• برقراری ارتباط با مدرسین منتخب و تعیین توافقات لازم (سرفصل، زمان، نوع، هزینه، اطلاعات تکمیلی و ...)
• تنظیم قرارداد رسمی با مدرس
۵.۵ طراحی پوستر:
• طراحی پوستر اطلاع‌رسانی مطابق با هویت بصری سازمان
۵.۶ ثبت در سامانه:
• ثبت اطلاعات کارگاه، مدرس و جزئیات اجرایی در سامانه مدیریت کارگاه‌ها (رویداد)
۵.۷ اطلاع‌رسانی و تبلیغات:
• انتشار اطلاعات کارگاه از طریق کانال‌های ارتباطی سنتی و مجازی
• ارسال دعوت‌نامه رسمی به شرکت‌کنندگان هدف
۵.۸ آماده‌سازی امکانات و تجهیزات:
• بررسی و آماده‌سازی تجهیزات مورد نیاز کارگاه (فضای فیزیکی یا سامانه مجازی)
• بررسی امکانات ارتباطی و دسترسی‌پذیری برای تمامی شرکت‌کنندگان
ماده ۶: فعالیت‌های حین برگزاری (اجرا)
۶.۱ پیامک برگزاری:
• ارسال پیامک یادآوری به شرکت‌کنندگان پیش از شروع کارگاه
۶.۲ ملزومات کارگاه حضوری:
• آماده‌سازی فضا، تجهیزات صوتی و تصویری
• تهیه ملزومات تکمیلی مانند جزوه‌ها و ابزارهای مورد نیاز
• ثبت حضور و غیاب شرکت‌کنندگان در بدو ورود
۶.۳ ملزومات کارگاه مجازی:
• پشتیبانی دسترسی پایدار به سامانه برگزاری
• حضور تیم پشتیبانی فنی برای رفع مشکلات احتمالی
• ثبت حضور و غیاب شرکت‌کنندگان از طریق سامانه یا ورود آنلاین
۶.۴ ملزومات کارگاه ترکیبی:
• هماهنگی دقیق میان بخش‌های حضوری و مجازی
• ارائه دستورالعمل‌های واضح به شرکت‌کنندگان در هر دو بخش
۶.۵ تکمیل نظرسنجی:
• ارائه فرم نظرسنجی به شرکت‌کنندگان در پایان کارگاه
ماده ۷: فعالیت‌های پس از برگزاری (پیگیری)
۷.۱ تحلیل نظرسنجی:
• جمع‌آوری و تحلیل نتایج نظرسنجی شرکت‌کنندگان و مدرسان
• تهیه گزارش ارزیابی و ارائه به شورای برنامه‌ریزی
۷.۲ ثبت حضور و غیاب در سامانه:
• ثبت نهایی اطلاعات حضور و غیاب شرکت‌کنندگان در سامانه مرکزی
• بررسی تطابق اطلاعات ثبت‌شده با مستندات اجرایی
۷.۳ صدور گواهی:
• صدور و ارسال گواهی شرکت در کارگاه به شرکت‌کنندگان واجد شرایط
• صدور گواهی تدریس برای مربیان دوره
۷.۴ آپلود فایل‌ها و مستندات:
• بارگذاری فایل‌های ارائه، ویدئوها و دیگر مستندات در سامانه کتابخانه
• اطمینان از دسترسی‌پذیری فایل‌ها برای شرکت‌کنندگان
۷.۵ آگهی‌رسانی به شرکت‌کنندگان:
• ارسال پیام به شرکت‌کنندگان برای اطلاع از دسترسی به فایل‌ها و نتایج کارگاه
فصل سوم: مقررات مالی
ماده ۸: انواع درآمدهای حاصل از برگزاری کارگاه
۸.۱ درآمدهای حاصل از ثبت‌نام شرکت‌کنندگان
۸.۲ درآمدهای حاصل از اسپانسری و حمایت‌های مالی
۸.۳ درآمدهای حاصل از فروش محصولات آموزشی
۸.۴ درآمدهای حاصل از خدمات مشاوره اطلاعاتی
تبصره ۲: در صورتی که درخواست برگزاری کارگاه از طرف موسسه، نهاد، سازمان، اداره یا شرکت خصوصی یا دولتی ارائه شود هزینه‌های آن طبق قراردادی جداگانه و به صورت موردی مشخص خواهد شد.
تبصره ۳: چنانچه فرد یا موسسه، نهاد، سازمان، اداره یا شرکت خصوصی یا دولتی صرفا متقاضی اجاره فضای برگزاری کارگاه باشند تمامی دریافت‌ها و هزینه‌کردها طبق قرارداد اجاره مکان و به صورت جداگانه (خارج از مضمون این شیوه‌نامه) انجام خواهد شد.
ماده ۹: نحوه پرداخت و بازگشت درآمد
۹.۱ مبلغ شهریه هر کارگاه
شهریه هر کارگاه آموزشی بر اساس شرایط زیر تعیین می‌شود:
• مدت زمان برگزاری
• روندهای جاری در بازار و ترندهای آموزشی مرتبط
• حد نصاب تعداد شرکت‌کنندگان
• نوع کارگاه (نظری یا عملی)
• نحوه برگزاری کارگاه (مجازی، حضوری)
• محل اسکان و حضور مدرس
• پذیرایی مصوب شورای برنامه‌ریزی
میزان شهریه باید پس از بررسی‌های لازم و تصویب شورای برنامه‌ریزی مشخص و اعلام گردد.
۹.۲ مسیر واریز شهریه
تمامی مبالغ به شماره شبا (IR140100004001072003019429) به نام عواید دانشگاه فردوسی مشهد نزد بانک مرکزی با شناسه واریز 391307206011550004483160000000 واریز خواهد شد.
۹.۳ بازگشت درآمدهای حاصل از هر کارگاه
کلیه مستندات مالی حداکثر ظرف ۱۰ روز پس از برگزاری به حسابداری معاونت پژوهش و فناوری ارسال شود و بر اساس مقررات مرتبط با عواید واحدها به کتابخانه عودت داده شود.
ماده ۱۰: شیوه توزیع درآمدها
درآمدهای حاصل از برگزاری کارگاه‌ها براساس ساختار هزینه‌کرد پس از تصویب در شورای برنامه‌ریزی و انجام امور مالی دانشگاه در محل مربوط به خود هزینه خواهد شد.
۱۰.۱ هزینه‌های هر کارگاه
هزینه‌های هر کارگاه با توجه به شرایط و نحوه برگزاری به شرح زیر پس از برگزاری محاسبه و به منظور توزیع درآمدها به تصویب شورای سیاست‌گذاری می‌رسد:
۱۰.۱.۱ بالاسری دانشگاه: ۱۰ درصد کل مبلغ وصول شده از محل دریافت شهریه‌ها یا قراردادها
۱۰.۱.۲ آموزانه مربیان
۱۰.۱.۲.۱ الگوی الف: عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد حداکثر ۵۰٪ درآمد دوره
۱۰.۱.۲.۲ الگوی ب: عضو غیرهیات علمی یا کارشناسان دانشگاه فردوسی مشهد حداکثر ۴۵٪ درآمد دوره
۱۰.۱.۲.۳ الگوی ج: عضو هیات علمی خارج از دانشگاه فردوسی مشهد حداکثر ۴۰٪ درآمد دوره
۱۰.۱.۲.۴ الگوی د: دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد حداکثر ۴۰٪ درآمد دوره
۱۰.۱.۲.۵ الگوی ه: کارشناسان یا افراد خبره خارج دانشگاه فردوسی مشهد حداکثر ۳۵٪ درآمد دوره
تبصره ۴: مبلغ پرداختی به مدرسان نباید کمتر از الگوی پرداختی دانشگاه فردوسی مشهد باشد. زمان محاسبه شهریه با توجه به حدنصاب شرکت کنندگان این موضوع باید مدنظر قرار گیرد.
تبصره ۵: شورای برنامه‌ریزی بنا به مصلحت و شرایط خاص می‌تواند برای برخی از مدرسان مبلغ ثابت مطابق با مصوبه پرداختی دانشگاه را در نظر بگیرد.
۱۰.۱.۳ هزینه‌های جاری
هزینه‌های جاری کارگاه‌ها و بسته‌های آموزشی شامل تبلیغات، رفت و آمد، اسکان، پذیرایی، خدمات و هزینه‌های روزمره محل برگزاری می‌باشد. بدیهی است که این هزینه‌ها با توجه به نوع کارگاه و شرایط مربی تعیین می‌شود.
۱۰.۱.۳.۱ الگوی الف: حداکثر ۱۵٪
۱۰.۱.۳.۲ الگوی ب: حداکثر ۲۰٪
۱۰.۱.۳.۳ الگوی ج و د: حداکثر ۲۵٪
۱۰.۱.۳.۴ الگوی ه: حداکثر ۳۰٪
۱۰.۱.۴ حق الزحمه عوامل اجرایی
به منظور افزایش بهره‌وری و تشویق کارکنان، رئیس کتابخانه مرکزی و نشر می‌تواند از محل عواید حاصل از برگزاری کارگاه‌ها برای عوامل اجرایی کارگاه‌ها، به صورت سالانه کارانه محاسبه و پرداخت نماید. میزان و نحوه پرداخت براساس مصوبات شورای برنامه‌ریزی خواهد بود.
۱۰.۱.۵ خرید تجهیزات و به‌روزرسانی امکانات
با توجه به لزوم در نظر گرفتن مزیت رقابتی ضروری است که بخشی از عواید حاصل با تایید شورای برنامه‌ریزی به منظور تهیه تجهیزات و یا امکانات لازم برای بهبود کیفیت برگزاری کارگاه‌ها اختصاص یابد.
تبصره ۶: در صورتی که درآمد حاصل سالانه بیش از پیش‌بینی باشد براساس پیشنهاد و تصویب شورای برنامه‌ریزی درصدی از مازاد درآمد به عنوان پاداش رئیس کتابخانه قابل پرداخت خواهد بود.
ماده ۱۱: مدیریت و نظارت مالی
۱۱.۱ انتخاب مسئول مالی کارگاه‌ها
انتخاب مسئول امور مالی کارگاه‌ها باید در شورای برنامه‌ریزی انجام گیرد. این فرد مسئول تمامی امور مالی مرتبط با کارگاه‌ها خواهد بود.
۱۱.۲ وظایف مسئول مالی
فرد انتخاب شده به عنوان مسئول مالی موظف است تمامی دریافت‌ها و پرداخت‌ها را حسابرسی کرده و هزینه‌ها و درآمدها را به‌صورت جداگانه تنظیم، نگهداری و گزارش نماید. تمامی گزارش‌های مالی باید به‌طور دقیق و شفاف در دسترس مسئولین مربوطه قرار گیرد.
تبصره ۷: تمامی نامه‌نگاری‌ها، درخواست‌های برگشت عواید و پیگیری‌های مالی مربوط به کارگاه‌ها باید تحت نظارت و هدایت رئیس کتابخانه و با امضا و تایید وی انجام شود.
فصل چهارم: نظارت و بازنگری
ماده ۱۲: نظارت
۱۲.۱ شورای برنامه‌ریزی بر سه مرحله اجرای هر کارگاه به صورت مستمر نظارت خواهد داشت.
۱۲.۲ در پایان هر دوره عملکرد مربیان بررسی و بازبینی می‌شود و نتیجه حاصل از آن بر تصمیم در ادامه همکاری تاثیرگذار خواهد بود.
ماده ۱۳: بازنگری
۱۳.۱ این شیوه‌نامه در بهمن ماه هر سال با توجه به تغییرات فناوری و شرایط جدید بازنگری و برای سال آینده استفاده می‌شود.
۱۳.۲ تمامی اصلاحات و به‌روزرسانی‌ها باید با تایید شورای برنامه‌ریزی انجام شود.
۱۳.۳ این شیوه‌نامه پس از تایید نهایی در شورای راهبری و سیاست‌گذاری کتابخانه‌های دانشگاه لازم‌الاجرا است.
مقدمه
امانت کتاب یکی از مهمترین خدمات عمومی قابل ارائه در هر کتابخانه است. در این بخش انواع منابع قابل امانت کتابخانه به متقاضی برای مدت زمانی مشخص امانت داده می‌شود.
اهداف
این بخش در راستای اهداف کتابخانه و با نیازسنجی و اعلام منابع مورد نیاز مراجعان جهت تهیه، سعی در رفع نیازهای اطلاعاتی مراجعان و فراهم نمودن بستری مناسب برای انجام امور آموزشی و پژوهشی مراجعان دارد.
وظایف و خدمات قابل ارائه
۱. امانت و بازگشت کتاب
۲. عضویت و تسویه حساب
۳. اصلاح اطلاعات اعضا
۴. نیازسنجی و تهیه منابع مورد نیاز مراجعان
۵. آموزش مراجعان
۶. راهنمایی مراجعان در جستجوی رایانه‌ای و بازیابی کتاب
۷. چیدن و مرتب نمودن کتاب‌های بازگشتی در قفسه‌ها
۸. شناسایی کتاب‌های دارای اشکال (بارکد، شماره ثبت و ...) و ارسال به بخش فنی برای رفع اشکال
۹. جدا سازی کتاب‌های مخدوش و ثبت در سیستم جهت ارسال به صحافی
۱۰. تهیه گزارش‌های آماری
۱۱. آموزش کارآموزان
۱۲. وجین
۱۳. شلف‌خوانی و کنترل موجودی به صورت دوره‌ای
استفاده کنندگان
گروه‌های چهارگانه مندرج در آیین‌نامه استفاده کنندگان کتابخانه.
جهت استفاده بهینه از منابع بخش، توجه به نکات ذیل ضروریست:
۱. دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه فردوسی به‌صورت خودکار عضو کتابخانه می‌باشند و نیازی به ثبت‌نام ندارند.
۲. امانت کتاب فقط با ارائه "کارت شناسایی" (کارت دانشجویی/ پرسنلی) به شخص صاحب کارت امکان‌پذیر است.
۳. تمدید کتاب‌ها "توسط خود اعضا" و از طریق مراجعه به پرتال امکان‌پذیر است.
۴. کتاب‌های رزرو شده "قابل تمدید" نمی‌باشد.
۵. تاریخ بازگشت کتاب‌ها از طریق مراجعه به پرتال، قابل مشاهده است.
۶. جریمه دیرکرد کتاب‌ها برای کتاب‌های عادی به ازای هر روز ۴۰۰۰ ریال می‌باشد و برای کتاب‌های رزرو شده به ازای هر روز ۱۰۰۰۰ ریال می‌باشد.
۷. در صورتی که کتاب به امانت گرفته شده مفقود، ناقص، مخدوش و یا به هر صورتی غیرقابل استفاده شود، باید عین کتاب یا آخرین چاپ آن حداکثر ظرف مدت یک ماه تهیه و تحویل گردد.
تبصره ۱: در صورتی که کتاب نایاب باشد و یا به هر دلیل دیگری امکان تهیه آن وجود نداشته باشد امانت‌گیرنده موظف به جبران خسارت می‌باشد.
تبصره ۲: میزان دریافت خسارت در مورد منابع لاتین، کتاب‌های مرجع، نشریه‌های ادواری، دیسک‌های فشرده نوری و منابع مشابه، با توجه به نوع منبع تا ۵ برابر و برای منابع فارسی تا ۱۰ برابر قیمت روز آن خواهد بود.
نکته: اعضای محترم از امانت کتاب‌های مخدوش (پاره، آب‌خورده و ...) جدا خودداری فرمایند در غیر این صورت موظف به جبران خسارت می‌باشند.
۸. مدت و تعداد امانت کتاب‌ها به شرح ذیل می‌باشد:
| عنوان گروه | تعداد امانت | مدت امانت (روز) |
|---|---|---|
| کارکنان | ۶ نسخه | ۱۴ روز |
| دانشجویان ارشد | ۱۰ نسخه | ۲۸ روز |
| دانشجویان دکتری | ۱۰ نسخه | ۲۸ روز |
| دکتری | ۱۲ نسخه | ۲۸ روز |
| اعضای هیئت علمی | ۱۵ نسخه | ۱۳۰ روز |
| کارکنان مترجم | ۶ نسخه | ۲۸ روز |
اعضا می‌توانند با مراجعه مستمر به پرتال دانشگاهی، ضمن بررسی کارت امانت کتاب خود، از تاریخ بازگشت کتاب‌ها، وضعیت کتاب‌های رزروی، میزان جریمه و دیرکرد کتاب‌ها نیز مطلع شوند، بدیهی است کتابخانه هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال کتاب‌های در امانت و دیرکرد آنها ندارد.
۹. اعضا جهت تسویه حساب به نکات ذیل توجه فرمایند:
۱- دانشجویان: تسویه حساب دانشجویان از طریق پرتال دانشجویی و به صورت غیرحضوری انجام می‌شود.
۲- اساتید و کارکنان دانشگاه فردوسی: این گروه با مراجعه حضوری به کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به تسویه حساب اقدام می‌نمایند.
توجه: اعضای محترم قبل از اقدام به تسویه حساب، با مراجعه به پرتال، کارت امانت و میزان جریمه دیرکرد را بررسی نمایند و نسبت به آن اقدام لازم را انجام دهند.
مقدمه
کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد در راستای تحقق اهداف دانشگاه و به منظور یکپارچه‌سازی ارائه خدمات کتابخانه‌ها و استفاده بهینه از منابع موجود، این آیین‌نامه را جهت اجرا به شرح زیر تنظیم نموده است:
ماده ۱: استفاده‌کنندگان
گروه اول: اعضای هیئت علمی شاغل، کارکنان شاغل (رسمی، پیمانی، قراردادی و بیمه‌ای) و دانشجویان (همه مقاطع تحصیلی و پسادکتری) دانشگاه فردوسی مشهد.
گروه دوم: اعضای هیئت علمی بازنشسته و کارکنان بازنشسته دانشگاه فردوسی مشهد.
گروه سوم: اعضای غیررسمی شاغل در دانشگاه شامل اساتید حق‌التدریس و کارکنان غیررسمی (کارکنان شرکتی و ...) شاغل در دانشگاه فردوسی مشهد.
گروه چهارم: مراجعان خارج از دانشگاه فردوسی مشهد شامل دانش‌آموختگان دانشگاه فردوسی مشهد و سایر متخصصان و پژوهشگران، در صورت موافقت کتابخانه مرکزی و نشر و وجود امکانات لازم.
۱-۱: شرایط عضویت
الف. گروه اول مندرج در ماده ۱ در هنگام ورود به دانشگاه به صورت خودکار عضو کتابخانه تلقی می‌شوند.
ب. گروه دوم مندرج در ماده ۱ جهت استمرار عضویت و جبران خسارت‌های احتمالی لازم است فرم تعهدنامه مربوطه (پیوست) را تکمیل نمایند.
ج. گروه سوم مندرج در ماده ۱ جهت استفاده از منابع اطلاعاتی و جبران خسارت‌های احتمالی لازم است فرم ضمانت تأیید شده توسط مرجع مربوطه (برای کارکنان غیررسمی، رئیس واحد و برای اعضای حق‌التدریس، معاون آموزشی دانشکده) در دانشگاه را به کتابخانه تحویل دهند.
د. گروه چهارم بر اساس تنظیم قرارداد، تکمیل فرم عضویت، ضمانت‌نامه (پیوست) و پرداخت حق عضویت مصوب (میزان حق عضویت ابتدای هر سال تحصیلی تعیین می‌شود).
۲-۱: مدت عضویت
گروه اول:
الف. اعضای هیئت علمی و کارکنان شاغل تا زمان اشتغال به خدمت رسمی در دانشگاه
ب. دانشجویان تا پایان دوره تحصیلی
گروه دوم: اعضای بازنشسته دانشگاه اعم از هیئت علمی و کارکنان در صورت ارائه درخواست هر سه سال عضویت آنها قابل تمدید است.
گروه سوم:
الف. اساتید حق‌التدریس تا پایان هر نیمسال تحصیلی
ب. کارکنان غیررسمی تا پایان قرارداد
گروه چهارم: طبق مفاد قرارداد و به تشخیص کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد
تبصره: جزئیات مربوط به نحوه استفاده اعضا از منابع و خدمات مختلف کتابخانه در دستورالعمل مربوط به بخش امانت ذکر شده است.
ماده ۲: منابع
مجموعه منابع اطلاعاتی موجود در دانشگاه فردوسی مشهد شامل منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه‌های دانشکده‌های ادبیات، الهیات، روان‌شناسی و علوم تربیتی و کتابخانه مرکزی و نشر است.
۱-۲: منابع اطلاعاتی قابل امانت
کتاب‌های موجود در مخزن امانت دانشکده‌های فوق‌الذکر و کتابخانه مرکزی و نشر
۲-۲: منابع اطلاعاتی غیرقابل امانت
۱. منابع مرجع (دانشنامه‌ها، واژه‌نامه‌ها، کتابشناسی‌ها و ...)
۲. کتاب‌های خطی، چاپ سنگی، نفیس و کمیاب
۳. پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و طرح‌های پژوهشی
۴. نشریات ادواری و روزنامه‌ها
۵. مواد دیداری - شنیداری
۳-۲: ضوابط مربوط به تأخیر در تحویل منابع امانت گرفته شده
در صورتی که منابع به امانت گرفته شده در موعد مقرر به کتابخانه برگشت داده نشود، مشمول جریمه نقدی شده و جریمه در برگرد دریافت خواهد شد.
مبالغ این جریمه بر اساس جدول مصوب توسط هیئت امنای دانشگاه مشخص می‌شود.
تبصره ۱: استفاده مجدد از خدمات امانت کتاب، پس از دریافت جریمه دیرکرد امکان‌پذیر است.
تبصره ۲: عواید حاصل از جریمه دیرکرد، پس از طی مراحل قانونی صرف امور کتابخانه‌ها خواهد شد.
۴-۲: ضوابط مربوط به خسارت وارده به منابع امانت گرفته شده
در صورتی که منبع به امانت گرفته شده مفقود، ناقص، مخدوش و یا به هر صورتی غیرقابل استفاده شود، باید عین منبع با آخرین چاپ آن حداکثر ظرف مدت یک ماه تهیه و تحویل گردد. بدیهی است مبلغ جریمه دیرکرد و همچنین هزینه آماده‌سازی مجدد منبع نیز دریافت می‌شود. در صورتی که منبع نایاب باشد (در بازار موجود نباشد) و یا به هر دلیل دیگری امکان تهیه آن وجود نداشته باشد، امانت‌گیرنده موظف به جبران خسارت می‌باشد.
تبصره ۱: میزان دریافت خسارت در مورد منابع لاتین ۳ تا ۵ برابر و برای منابع فارسی ۵ تا ۱۰ برابر برابر قیمت روز آن خواهد بود.
تبصره ۲: تا اتمام اقدامات یاد شده خدمات امانت به متقاضی ارائه نمی‌شود.
تبصره ۳: جبران خسارت از طریق تهیه نسخه تکثیر شده کتاب، مورد تأیید نمی‌باشد.
ماده ۳: خدمات
کتابخانه‌های دانشگاهی انواع خدمات اعم از حضوری و غیرحضوری را با توجه به دستورالعمل‌های مدون به انواع استفاده‌کنندگان موضوع ماده ۱ و با رعایت احترام به حقوق آنها ارائه می‌نمایند.
۱-۳: خدمات حضوری
خدمات ارائه شده در بخش‌های مختلف کتابخانه (امانت، نشریات ادواری، مرجع، پایان‌نامه، اطلاع‌رسانی، مجموعه‌های اهدایی و ...)
۲-۳: خدمات غیرحضوری
گفتگوی الکترونیکی، جستجوی انواع منابع اطلاعاتی، دریافت مقاله، سفارش کتاب، ثبت‌نام کارگاه‌های آموزش، میز مرجع مجازی و سایر خدماتی که به تشخیص رئیس کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد امکان ارائه آن به صورت غیرحضوری فراهم شود.
تبصره ۱: جزئیات مربوط به نحوه ارائه خدمات در دستورالعمل مربوط به هر بخش ذکر شده است.
ماده ۴: تسویه حساب
گروه اول
الف. اعضای هیئت علمی و کارکنان شاغل که منتقل، بازنشسته، بازخرید و یا به هر دلیلی به خدمت آنها خاتمه داده شود، باید با کتابخانه مرکزی و نشر تسویه‌حساب کنند.
ب. دانشجویان و پژوهشگران پسادکتری در پایان هر مقطع تحصیلی و نیز هنگام تغییر وضعیت تحصیلی مانند انتقال، مهمان شدن، مرخصی، انصراف، اخراج و یا نظایر آن باید با کتابخانه مرکزی و نشر تسویه حساب کنند.
گروه دوم: اعضای بازنشسته دانشگاه اعم از هیئت علمی و کارکنان تسویه حساب ندارند.
گروه سوم
الف. اساتید حق‌التدریس در پایان هر نیمسال تحصیلی باید با کتابخانه مرکزی و نشر تسویه حساب کنند.
ب. کارکنان غیررسمی در پایان قرارداد، باید با کتابخانه مرکزی و نشر تسویه حساب کنند.
گروه چهارم: تسویه حساب این گروه بر اساس توافقنامه ذکر شده در ماده ۱ انجام خواهد شد.
ماده ۵: تصویب
این آیین‌نامه در ۵ ماده و ۸ تبصره در تاریخ ۱۹ آذر ماه ۱۳۹۷ در کمیسیون راهبری و سیاست‌گذاری امور اطلاع‌رسانی و خدمات کتابخانه‌ای دانشگاه تصویب شد و در کتابخانه‌های دانشگاه لازم‌الاجرا می‌باشد.
تعهدنامه تمدید عضویت اعضای بازنشسته دانشگاه در مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه مرکزی
اینجانب ...... با کد ملی ...... عضو هیئت علمی/کارمند بازنشسته دانشگاه فردوسی مشهد که در تاریخ ...... به افتخار بازنشستگی نائل شده‌ام، تمایل خود را به ادامه عضویت در کتابخانه مرکزی و نشر با ضمانت آقا/خانم ...... برابر آیین‌نامه داخلی کتابخانه اعلام داشته و تعهد می‌نمایم در صورتی که در طول مدت عضویت اینجانب خسارتی متوجه کتابخانه شده باشد (اعم از کم شدن منبع و یا عدم پرداخت جریمه دیرکرد احتمالی)، برابر با مقررات کتابخانه مرکزی نسبت به جبران خسارت اقدام نمایم.
اطلاعات تکمیلی متقاضی:
آدرس: ......
تلفن ثابت: ...... تلفن همراه: ......
تاریخ: ...... امضا: ......
اطلاعات ضامن
اینجانب ...... با کد ملی ...... کارمند/عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد شاغل در ...... متعهد می‌شوم در صورتی که آقا/خانم ...... در طول مدت عضویت خسارتی متوجه کتابخانه نماید، برابر با مقررات کتابخانه مرکزی نسبت به جبران خسارت اقدام نمایم.
اطلاعات تکمیلی ضامن:
آدرس: ......
تلفن ثابت: ...... تلفن همراه: ......
تاریخ: ...... امضا: ......
مقدمه
ارزیابی و بررسی وضعیت منابع موجود و به تبع آن حذف منابعی که به دلایلی باید از مجموعه کتابخانه خارج شوند، یکی از وجوه اساسی مدیریت مجموعه است. کتابخانه برای حفظ پویایی مجموعه خود از یک سو نیازمند افزودن منابع روزآمد و مورد نیاز بوده و از سوی دیگر باید منابعی که در روند پرشتاب تولید علم به هر دلیلی جایگاه خود را در تامین نیاز اطلاعاتی استفاده کنندگان از دست داده اند، از مجموعه خارج نماید. افزودن منابع بدون پیرایش مجموعه موجود حتی در صورت وجود فضای کافی، در دراز مدت از کارایی مجموعه می کاهد، از این رو وجین یکی از عناصر مهم مجموعه سازی و جریان معکوس گزینش منابع با همان ظرافت‌ها و حساسیت‌ها می باشد. به هر حال با توجه به اهمیت موضوع، آیین‌نامه ذیل با بهره‌گیری از معیارهای علمی رایج به عنوان یک راهنما جهت وجین مجموعه در کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد تدوین شده است.
ماده :1 تعریف
وجین فرایندی است که از طریق آن کتاب‌های زائد و یا بی استفاده از مجموعه خارج می گردد. به عبارتی روند خارج نمودن منظم منابع از مجموعه اصلی کتابخانه به صورت دائم یا موقت را وجین گویند. منابع به علت قدیمی بودن، کهنه بودن و یا کم استفاده بودن می توانند از مجموعه خارج شوند. منابع قدیمی و فرسوده به وسیله منابع جدید و نو باید جایگزین شود و منابع کم استفاده به مجموعه نیمه راکد منتقل گردد. به گونه ای که در صورت نیاز بتوان به آنها دسترسی داشته و یا به مجموعه برگردانده شود.
ماده :2 اهمیت
اگر بطور مداوم بر مجموعه کتاب‌ها و کلیه منابع کتابخانه اضافه شود و وجین صورت نگیرد، فضایی برای رشد مجموعه وجود نخواهد داشت و دسترسی به منابع مجموعه برای استفاده کنندگان نیز دشوار می گردد.
ماده :3 اهداف
از آنجا که مجموعه کتابخانه یک ارگانیسم در حال رشد محسوب می گردد، وجین ابزاری است برای وصول به اهداف ذیل:
-1-3 ایجاد فضای مناسب برای منابع اطلاعاتی و رشد مجموعه
-2-3 پویایی مجموعه مرتبط با اهداف و وظایف کتابخانه
-3-3دسترسی سریع و آسان به منابع اطلاعاتی موجود در مجموعه از طریق حذف کتاب‌های زائد و بی استفاده
ماده :4 مسوول وجین منابع
انجام وجین منابع بر عهده کمیته وجین کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد است و مسوولیت اجرایی آن بر عهده بخش سفارشات کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد با بهره گیری از کمک گروه های کارشناسی ذیل می باشد:
-1-4 گروه کارشناسی وجین منابع چاپی: متشکل از کارشناسان موضوعی بخش‌های سفارشات، امانت، مرجع و نشریات
-2-4 گروه کارشناسی وجین منابع غیر چاپی (دیداری - شنیداری، الکترونیکی) متشکل از کارشناسان موضوعی بخش‌های سفارشات، دیداری - شنیداری و اطلاع رسانی
تبصره1: وجین منابع در کتابخانه‌های دانشکده‌ای توسط کارشناس کتابدار انجام و سپس انجام امور اداری آن برعهده بخش سفارشات کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد می باشد.
تبصره :2 بهره‌گیری از منابع نقد و بررسی و نظرات استفاده کنندگان نیز جهت انجام فرایند وجین توصیه می شود.
ماده :5 معیارها و ضوابط
-1-5 وضع ظاهری: منابع فرسوده با وضع ظاهری نامناسب (نقصان، آسیب دیدگی فیزیکی، پارگی و... ) را می توان از مجموعه خارج کرد و در صورتی که از منابع پر مراجعه و مورد در خواست کتابخانه باشد، می بایست با نسخه های جدید جایگزین گردد.
-2-5 نسخه تکراری: منابعی که بنا به شرایط و موقعیت زمانی از عناوین پر مراجعه بوده اند و از آنها نسخه‌های تکراری تهیه شده است اما به دلایلی اهمیت موضوعی خود را از دست داده، باید از مجموعه وجین شوند.
-3-5 ویرایش‌های قدیمی: این معیار بیشتر در خصوص کتاب‌های علمی صدق می کند که ویرایش جدید جایگزین ویرایش قدیمی می گردد.
5-4محتوای قدیمی و کم ارزش: منابع علمی که به مرور زمان اعتبار محتوایی خود را از دست داده و کم ارزش شده اند، در صورتی که مورد استفاده قرار نمی گیرند، می توان وجین نمود.
تبصره: در بعضی از رشته‌ها ی فنی و تخصصی نظر کارشناسان موضوعی در مورد وجین کتاب بسیار ضروریست.
5-5- میزان استفاده: با بررسی تعداد دفعات استفاده و یا به امانت رفتن یک کتاب می‌توان دریافت که چه کتاب‌هایی کم استفاده و یا بی استفاده بوده و واجد شرایط وجین می باشند. در بخش گردش و امانت می‌توان از طریق گزارش‌های آماری به میزان استفاده منابع پی برد و کتاب‌هایی را که در طول چند سال به امانت نرفته‌اند، از مجموعه وجین کرد.
در تالارهای مرجع که کتاب‌ها به امانت نمی روند، می توان با کارشناسی کتابدار مرجع کتاب‌های کم استفاده را شناسایی کرد.
تبصره: در کلیه حاالت ماده 5 با نظر کمیته وجین، نگهداری حداقل دونسخه از هر عنوان کتاب در مخزن مادر ضروریست.
-6-5 عدم تناسب و نا هماهنگی با مجموعه: شامل منابعی هستند که بر حسب ممیزی دانشگاه نا مناسب تشخیص
داده شده اند و یا با برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و اهداف سازمان مادر، هماهنگ نیستند. این منابع، پس از بررسی و تایید کمیته ارزیابی منابع نسبت به نحوه محدودسازی یا وجین آن تصمیم گیری می‌شود.
ماده :6 منابع مستثنی از وجین
-1-6 منابع پایه: این نوع منابع، هسته اصلی و اولیه تشکیل‌دهنده هر کتابخانه بوده و شامل کتاب‌های منابع اصلی هر موضوع و رشته تخصصی می باشند.
6-2- کتاب‌های خطی، سنگی، نفیس و منحصر به فرد
ماده :7 فرایند وجین
مجموعه به ترتیب رده‌های موضوعی قرنطینه شده و کتاب‌ها مورد بررسی و وجین قرار می گیرند.
روش اجرایی کار نیز به شرح ذیل می باشد:
الف: گزینش منابع وجینی
الف:1 تهیه‌ی لیست‌های وجین منابع بر اساس نمونه فرم وجین و ارجاع به بخش سفارشات (فرم وجین در انتهای آیین‌نامه آمده است).
الف:2 بررسی سیاهه دریافتی از منابع وجینی در گروه‌های کارشناسی وجین منابع
الف:3 اجرای تصمیم‌های اخذ شده توسط بخش سفارشات کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناس کتابدار
دانشکده‌ها و تنظیم صورت جلسه تحویل منابع.
ب. پس از وجین
ب:1 انتقال کتاب‌های وجین شده به انبار(قابل دسترس)همراه با سیاهه‌ای مشخص و نگهداری آنها تا پایان انجام امور اداری مربوطه ( 1 تا 3 سال).
ب:2 خارج کردن کتاب‌های وجین شده موجود در انبار از اموال دانشگاه و فهرست یکپارچه کتابخانه
ب 3: فروش یا اهدای کتاب‌های وجین‌شده نهایی به کتابخانه‌ها و یا مراکز آموزشی و پژوهشی و تهیه صورت‌جلسه تحویل منابع توسط بخش سفارشات .
ج. دوره وجین
وجین منابع از مجموعه کتابخانه به طور معمول هر سه سال یکبار و در فصل تابستان انجام می شود.
تبصره:
هرگونه تغییر در مفاد این آیین نامه به پیشنهاد کمیته وجین کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد و مجوز معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امکان پذیر بوده و مراتب به کتابخانه‌های تابعه اعلام خواهد
شد.
ماده :8
این آیین نامه در 8 ماده و 5 تبصره در تاریخ...............به تایید شورای پژوهشی دانشگاه و در تاریخ .....به تایید هیئت رئیسه دانشگاه رسیده و از تاریخ ........ لازم الاجرا می باشد.
پیوست 1
فرم وجین
بخش سفارشات کتابخانه مرکزی و نشر دانشگاه فردوسی مشهد به جهت هماهنگی و یکپارچگی امر وجین و با در نظر داشتن معیارهای موجود در آیین‌نامه به شرح ذیل، اقدام به تدوین فرم وجین نموده است.
1- فرسودگی و نقصان: به لحاظ فیزیکی، غیرقابل صحافی و مرمت و نیز پارگی و مخدوش بودن بخش‌هایی از کتاب
2- نسخه های کرر: وجود نسخه های تکراری و مازاد
3- کهنگی و منسوخ شدن محتوا به لحاظ دریافت ویرایش‌های جدیدتر، ارائه افکار و ایده‌های نو در محدوده‌ی آن موضوع
4- محتوای کم ارزش
5- عدم استفاده: به تشخیص کتابدار کارشناس
6- عدم تناسب و ناهماهنگی با مجموعه: به تشخیص کتابدار کارشناس
نمونه فرم وجین منابع مرکز اطلاع سانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد