هفت گام فرایند پژوهش
هفت مرحله عمده برای پیدا کردن یک طرح ساده تا نوشتن مقاله یا مطلب علمی و مستند به شرح زیر می باشد:
ماده خام پژوهشگر جهت پیشبرد فعالیتهای پژوهشی منابع اطلاعاتی است که با پردازش آنها دانشی نو پدید می آید، لذا هرچه این ماده خام معتبرتر و قابل اعتمادتر باشد، دانشی با کیفیت بالاتر تولید خواهد شد. جستجوی اطلاعات فرایند هدفمندی است که نیاز است پژوهشگران با ساختار آن آشنا باشند. مهارتهای سواد اطلاعاتی با شناسایی نیازاطلاعاتی، تعریف راهکار جستجو، بازیابی اطلاعات آغاز می شود و با ارزیابی منتقدانه اطلاعات بازیابی شده، سازماندهی و استفاده موثر از اطلاعات ادامه می یابد. بنابر این ارزیابی اطلاعات مهارت کلیدی است که توجه به آن فرایند اطلاع یابی موثر را سرعت و اعتبار می بخشد.
از طرفی کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی به عنوان دروازه تهیه کننده منابع اطلاعاتی همواره با مسئله مجموعه سازی مواجه هستند و این وظیفه از اصلی ترین و پایه ای ترین فرآیندهایی است که در انواع کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی صورت می پذیرد و انتخاب منابع اطلاعاتی در توسعه مجموعه کتابخانه ها نقش کلیدی دارد. هر کتابخانه در جهت رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران باید مجموعه ای متناسب با جامعه و هدف کتابخانه را فراهم کند. از دیگر سو تعداد نویسندگان و ناشران منابع در دنیای منابع اطلاعاتی بسیار زیاد، ناهمگون و پراکنده است و کتابخانه ها باید بتوانند منابع اطلاعاتی مورد نیاز جامعه مخاطب اعم از کتاب، نشریات علمی و خبری، عکس، فیلم، نقشه و دیگر انواع منابع اطلاعاتی را فراهم کنند.
در همین راستا و با توجه به افزایش روزافزون حجم منابع اطلاعاتی، ارزیابی منابع از اهمیت بسیاری برخوردار شده است. لازم به ذکر است که در ارزیابی منابع اطلاعاتی، معیارهای مختلفی وجود دارند که ممکن است دارای درجات اهمیت متفاوت باشند. معیارهای ارزیابی منابع اطلاعاتی كه توسط نویسندگان و متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ارائه شده است در بسیاری موارد دارای همپوشانی می باشند. معیارهایی که عمده این نویسندگان به آنها اشاره داشته اند عبارتند از :
- شناسایی هدف منبع
- ارزیابی پوشش موضوعی و محتوایی از نظر مرتبط و مناسب بودن با اهداف تعریف شده
- ارزیابی اعتبار و شهرت نویسنده و سایر پدیدآورندگان منبع و ناشر
- ارزیابی درست بودن و صحت اطلاعات
- ارزیابی روزآمدی منبع
- ارزیابی ساختار منبع و نحوه نظم دهی و ارائه اطلاعات
- قابلیت دسترس پذیری منبع
- سهولت بازیابی و استفاده از منبع
- طراحی گرافیكی و چند رسانه ای و كاربرپسند بودن منبع
- بررسی پیوندها به منابع دیگر،
- منحصر به فرد بودن منبع،
- كیفیت نوشتن و اثر بخشی منبع
- قیمت منابع اطلاعاتی و هزینه های جانبی آن (هزینه – سودمندی منبع)
اعتبار سنجی منابع مرجع در کتابخانه ها
با توجه به انتشار بسیاری از منابع مرجع به شکل چاپی و الکترونیکی و اهمیت این منابع در ارائه خدمات تخصصی به پژوهشگران، كتابداران باید علاوه بر شناسایی و استفاده از آنها برای پاسخگویی به پرسشهای كاربران، با استفاده از معیارهای ارزیابی خاص ، اعتبار و ارزش آنها را بررسی كرده و نسبت به انتخاب درست انها در مجموعه سازی منابع مرجع اطمینان حاصل كنند. در ادامه به برخی ویژگیهای مهم در خصوص این منابع اشاره می شود:
مخاطبان منبع مرجع
- استفاده كنندگان و مخاطبان منبع مرجع چه كسانی هستند؟ ( دانش آموزان, دانشجویان, اساتید, پژوهشگران و محققان, بزرگسالان, نوجوانان و... )
- سطح آموزشی استفاده كنندگان از منبع مرجع چیست؟ ( راهنمایی, دبیرستان, دانشجو, فارغ التحصیل كارشناسی, تحصیلات تكمیلی و... )
- آیا واژه های به كار رفته در منبع با سطح آموزشی مخاطبان هماهنگی دارد؟
- آیا منبع مرجع نیازهای مخاطبان خاص خود را برآورده می سازد؟
پوشش محتوایی منبع مرجع
زمینه های موضوعی تحت پوشش منابع مرجع چه مواردی می باشند؟
آیا محتوای منبع به اندازه كافی موضوع یا موضوعات مورد نظر را تحت پوشش قرار داده است؟
آیا اطلاعات ارائه شده در منبع مربوط به دوره زمانی خاصی می باشند؟
پوشش گذشته نگر در منبع چگونه است؟
آیا دامنه پوشش موضوعات ملی یا بین المللی است؟
آیا پیوندهای ارجاعی ( برون متنی ) برای دستیابی به اطلاعات بیشتر یا ارتباط به منابع مرجع مشابه ارائه شده است؟ آیا اطلاعات توصیفی برای هر پیوند تهیه شده است؟ آیا پیوندها گزینش شده اند و اگر چنین است بر چه مبنایی؟ آیا پیوندها به منابع, مفید و روزآمد هستند؟
آیا در منبع از پیوندهای درون متنی استفاده شده است؟
روزآمدی و نگهداشت منبع مرجع
آیا تاریخ تهیه منبع مرجع مشخص است؟
آیا تاریخ آخرین روزآمدسازی اطلاعات منبع مرجع ذكر شده است؟ تاریخ بعدی روزآمدسازی اطلاعات چه زمانی است؟ فاصله روزآمد كردن اطلاعات چگونه است؟
آیا خط مشی مربوط به فاصله زمانی روزآمد كردن اطلاعات و فرایند آن بیان شده است؟
اگر منبع اینترنتی است آیا پیوندهای فرامتنی به درستی عمل می كنند؟
آیا خط مشی پشتیبانی سایت مربوطه به منبع مرجع بیان شده است؟
آیا افراد و گروه خاصی مسئولیت پشتیبانی منبع مرجع را بر عهده دارند؟ دانش و مهارت آنها چگونه است؟
اعتبار
پدیدآورنده منبع مرجع چه كسی است؟
آیا پدیدآورنده فرد معتبر و شناخته شده ای در حوزه موضوع منبع مرجع می باشد؟
آیا اطلاعاتی مربوط به شغل, وابستگی سازمانی, تجربه كاری, آثار چاپ شده و... برای تعیین خبرگی و اعتبار پدیدآور ارائه شده است؟
آیا پدیدآورنده در تهیه دیگر منابع مرجع شركت داشته است؟
ناشر یا پشتیبان منبع مرجع مربوطه چه موسسه ای است؟ آیا اطلاعات تماسی آن ارائه شده است؟
آیا ناشر یا موسسه پشتیبان وابسته به یك موسسه یا دانشگاه معتبر است؟
آیا ناشر یا موسسه پشتیبان مربوطه در زمینه موضوعی مورد نظر و انتشار منابع مرجع به فرمت چاپی یا اینترنتی دارای اعتبار می باشد؟
ارزیابی صحت و درستی اطلاعات منبع مرجع
آیا منبع مرجع دارای یك ویراستار متخصص در حوزه موضوعی مورد نظر می باشد؟
آیا پدیدآورنده، چگونگی گردآوری اطلاعات برای منبع را توضیح داده است؟
آیا منابع و ماخذ اطلاعات ارائه شده ذكر شده است؟
آیا اشتباهات املایی و گرامری در منبع مشاهده می شود؟
عینیت (میزان یا درجه بی طرفی پدیدآور )
آیا تمام دیدگاه ها در رابطه با یك موضوع مطرح شده است؟
آیا شواهدی مبنی بر سوگیری اطلاعات در منبع مشاهده می شود؟
آیا می توان به گونه ای از بی غرضی پدیدآور اطمینان حاصل كرد؟
قابلیت دسترسی به منبع مرجع
اگر منبع اینترنتی است:
آیا سایت دارای ثبات است یا اینكه به طور مكرر آدرس خود را تغییر می دهد؟ اگر آدرس سایت تغییر كرده است, آیا پیوندی به آدرس جدید فراهم شده است؟
آیا منبع به طور ثابتی قابل دسترس است یا اینكه به طور مكرر غیر قابل دسترس می شود؟ آیا مدت زمانی كه سایت غیر قابل دسترس است مشخص شده است؟
آیا دسترسی به منبع مرجع رایگان است یا در قبال پرداخت حق اشتراك باید از آن استفاده كرد؟ آیا مدت زمانی برای استفاده و دسترسی آزمایشی از منبع مرجع مشخص شده است؟
منبع مرجع به چه زبان هایی در دسترس می باشد؟
آیا برای استفاده از منبع باید كاربران ثبت نام كنند؟
آیا دسترسی به اطلاعات ارائه شده در منبع مرجع از طریق فایل های متنی است یا زبان html.
برای مشاهده منبع مرجع به چه نرم افزاری نیاز است؟ آیا جدیدترین نسخه مرورگرها مورد نیاز است؟
ساختار منبع مرجع : نحوه ارائه و نظم دهی اطلاعات
آیا محتوای اطلاعاتی منبع مرجع برای دسترسی سریع و آسان, دارای نظم خاصی ( الفبایی, رده ای, موضوعی, تاریخی و... ) می باشند؟
آیا این ساختار و سازماندهی برای كاربران قابل درك و مشاهده می باشد؟ آیا با یك نگاه می توان فهمید منبع مرجع شامل چه بخشهایی است؟
آیا طرح سازماندهی در نظر گرفته شده مناسب آن نوع منبع مرجع می باشد و استفاده از منبع را آسان ساخته است ؟
آیا نقشه سایت, و یا فهرست مندرجات در صفحه اول منبع مرجع وجود دارد؟
سهولت استفاده از منبع مرجع
آیا استفاده از منبع آسان است؟
آیا دسترسی به منبع آسان است؟
آیا منبع به صورتی آسان و كاربرپسند طراحی شده است یا اینكه برای استفاده موثر از آن به آموزش و تجربه نیاز است؟
آیا حركت در سراسر منبع به آسانی انجام شده و اطلاعات به آسانی پیدا می شوند؟
آیا امكانات جستجو و مرور به صورت سرراست ارائه شده و استفاده از آن آسان است؟
آیا اطلاعات مربوط به " راهنمایی و آموزش كاربر " در منبع وجود دارد؟ آیا به صورتی واضح و جامع ارائه شده اند؟
آیا بخشی با عنوان " سوالات مكرر " ارائه شده است؟
امكانات جستجو
آیا برای جستجو در منبع, موتور جستجویی تعبیه شده است؟
آیا موتور جستجو تمام مطالب ارائه شده در منبع را نمایه كرده است؟
آیا امكان جستجوی ساده و پیشرفته فراهم شده است؟ چه نوع فیلدهایی برای جستجو در نظر گرفته شده اند؟ آیا امكان تركیب مفاهیم یا فیلدها با استفاده از عملگرهای بولی وجود دارد؟ آیا از امكان استفاده از دیگر عملگرها چون كوتاه سازی, همجواری و... وجود دارد؟
آیا امكان مرور و تورق مطالب وجود دارد؟
آیا انواع نمایه ها ( موضوع, عنوان, پدیدآور, كلید.واژه و... ) با توجه به نوع منبع مرجع وجود دارد؟
فرمت نمایش نتایج چگونه است؟
آیا كاربر می تواند نتایج جستجو را با یكدیگر تركیب كرده و جستجوی جدیدی انجام دهد؟
آیا برای جستجو در منبع " راهنمای " جداگانه ای وجود دارد؟
سرعت ( تاخیر زمانی لازم برای دسترسی به منبع مورد نظر و نمایش صفحات آن )
آیا آدرس منبع مرجع سریعا پیدا می شود؟
آیا عوض كردن سریع صفحات نمایش داده شده امكان پذیر می باشد؟
آیا می توان در مدت زمانی معقول با همه پیوندها, ارتباط برقرار كرد؟
ارتباط با آثار دیگر
آیا منبع مرجع موجود در اینترنت به فرمت های دیگری ( چاپی یا لوح فشرده ) دسترس پذیر است؟
اگر منبع مرجع از فرمت های دیگری گرفته شده باشد, آیا كلیه مشخصه های اصلی را داراست و آیا مواردی به آن اضافه شده است؟ چه امتیازاتی دارد؟
آیا تكمیل كننده منبع دیگری است؟ به طور مثال آیا روزآمد كننده یك منبع چاپی است؟
رابط كاربر
آیا رابط كاربر به گونه ای می باشد كه دسترس پذیری به اطلاعات منبع مرجع را تسهیل كند و سرعت بخشد؟
آیا رابط كاربر منبع مرجع لذت بخشی استفاده از آن را برای كاربر فراهم می كند؟
آیا رابط كاربر به گونه ای می باشد كه ساختار و محتوای منبع مرجع را برای كاربران قابل فهم سازد؟
آیا رابط كاربر منبع مرجع از نظر زیبایی شناختی در حد مطلوبی می باشد؟
تعامل ( میزان یا درجه ارتباط میان پدیدآورنده و كاربر )
آیا اطلاعات مربوط به برقراری تماس با پدیدآورنده یا ناشر منبع مرجع فراهم شده است ( پست الكترونیكی, تلفن, فاكس, آدرس پستی )
اگر پیوندی به پست الكترونیكی پدیدآورنده یا ناشر برقرار شده است, آیا این پیوند فعال است و سریع برقرار می شود؟
معیارهای ارزیابی بانکهای اطلاعاتی پیوسته:
در حال حاضر با توجه به افزایش روز افزون پایگاههای اطلاعاتی پیوسته لازم است کتابداران و سایر دست اندرکاران تهیه این گونه پایگاهها ، کیفیت این پایگاهها را مورد ارزیابی قرار دهند. در ادامه این مقاله سیاهه وارسی دیگری در ارتباط با ارزیابی بانکهای اطلاعاتی پیوسته ارائه می شود.
1- محتوی
ویژگیهای خاص
- کاربران و مخاطبان مورد نظر چه کسانی هستند؟
- آیا برای گروه سنی خاصی مناسب است؟
- آیا از استانداردهای ویژه آموزش برای یادگیری استفاده شده است؟
- آیا از نظر سطح خوانایی مناسب است؟ ( از نظر طول جمله و پاراگرافها، واژگان، استفاده از تصاویر و نمودار برای درک بهتر متن و........).
- آیا قالب و شکل متن در بالا بردن سطح خوانایی موثر است ( اندازه و نوع فونت، فاصله خطوط، پیش زمینه و پس زمینه، سرصفحه و....)؟
- آیا هدف منبع مورد نظر به روشنی تعریف شده است؟
2- دامنه
- آیا زمینه های موضوعی مورد نظر به طور جامع تحت پوشش قرار گرفته است؟ (تعداد نمایه ها، عنوانها و چکیده ها)
- پوشش گذشته نگر سایت چگونه است و شماره های قبلی( Back files ) از چه تاریخی موجود است؟
- آیا با استفاده از فرامتن به دامنه موضوعی منبع اضافه شده است؟
3- دقت
- آیا اطلاعات ارائه شده معتبر است؟ ( ویراستار، نویسنده، ناشر، سازمان های پشتیبانی کننده)
- آیا ویراستار متخصص موضوعی است و دانش، مهارت و شهرت لازم را در زمینه موضوعی مورد نظر دارد؟
- آیا منابع قبل از نمایه سازی ارزیابی و داوری شده است؟
- آیا آدرس سایت نشان می دهد که پایگاه وابسته به سازمان معتبری است؟
- پایگاه بر اساس چه منابع ایجاد شده است و آیا منابع دقیق، صحیح و به دور از سوگیری است؟
- دوره روزآمدسازی پایگاه چه قدر است و آیا روزآمد سازی آن بر اساس خط مشی و فاصله زمانی مشخصی می باتشد؟
- آیا فرامتنها و پیوندها سبب ارتباط و درک موثرتر متن و اطلاعات ارائه شده می شود؟
- آیا پیوندهای کوروجود دارد و پیوندها هر چند وقت کنترل می شود؟
- آیا پایگاه غلطهای گرامری و املایی دارد؟
4- جنبه های فنی
دسترس پذیری
-آیا دسترسی از راه دور دارای محدودیتها و قرارداد خاصی می باشد؟
- آیا نیاز به ثبت نام دارد و اگر دارد آیا ثبت نام ساده است؟
- آیا صفحه خانگی آن به آسانی بارگذاری[1] می شود؟
- آیا در صفحه خانگی جعبه جستجو، کمکهای خاص روش جستجو، و چگونگی استفاده از پایگاه واضح و در دسترس است؟
- آیا پایگاه به زبانهای دیگر نیز قابل دسترس است؟
- آیا با مرورگرها و سیستم عاملهای دیگر نیز قابل مشاهده است؟
- آیا سایت دارای ثبات است یا به طور مکرر آدرس خود را تغییر می دهد؟
- آیا اگر آدرس سایت تغییر کند پیونده به آدرس جدید گذاشته شده است؟
- آیا سایت آیینه ای2 نیز برای دسترسی آسانتر در نظر گرفته شده است؟
طراحی و نحوه نمایش
-آیا دارای ساختاری ساده و کاربر پسند است؟
-آیا از طراحی مناسب نظیر رنگ، الگ، فونتهای خوانا، فاصله گذاری مناسب، تضاد رنگ متن و زمینه، قرار دادن عنوانهای فرعی و توصیفی و..... برخوردار است؟
- آیا صفحه نمایش دقیق و بدون خشه است؟
- آیا برای درک بهتر متن از امکانات صوتی و تصویری استفاده شده است؟
مرور و تورق سایت (Navigation)
- آیا سایت دارای ابزارهای کمکی نظیر آیکونها، دکمه ها، منوهای بالا رونده، نشانه های جهت - یاب،؛ نمایه، آموزش جستجو و مثال برای مرور صفحه میباشد؟
- آیا این علائم کمکی به گونه ای هستند که کاربر را بدون نیاز به آموزش اضافی به مقصد برسانند؟
- آیا پیوندها فعال هستند و تعداد آنها به اندازه ای است که کاربر به سادگی به اطلاعات مورد نیاز خود برسد؟ ( بیش از سه بار انتخاب پیوند برای رسیدن به اطلاعات زیاد است)
- آیا از برچسبها و توضیحات سرصفحه برای درک بهتر متن و تصاویر استفاده شده است؟
- آیا پرش به صفحه های قبل و بعد به راحتی میسر است؟
- آیا قصع اتصال1 به آسانی صورت می گیرد؟
5- ویژگیهای جستجو
درونداد جستجو (Search input)
- چه روش جستجویی می تواند مورد استفاده قرار گیرد ( زبان طبیعی و آزاد یا زبان کنترل شده)؟
- امکان استفاده از عملگرهای جبری وجود دارد؟2
- آیا امکان جستجو با کلید واژه، عنوان، موضوع، عبارت و.... وجود دارد؟
- آیا امکان استفاده از محدودگرهای مناسب نظیر سال نشر، نوع مدرک، زبان و.... وجود دارد؟
- آیا امکان استفاده از عملگرهای جستجوی ریشه3 و جستجوی عمومی4 وجود دارد؟
- آیا گزینه جستجوی پیشرفته وجود دارد؟
- آیا امکان فرمولبندی جستجو وجود دارد؟5
- آیا غلطهای املایی و گرامری را اصلاح و عبارتهای جایگزین پیشنهاد می کند؟
- آیا اصطلاحنامه ای برای راهنمایی کاربر پیش بینی شده است؟
- آیا امکان تورق نمایه های مختلف و انتخاب مدخل از داخل نمایه ها وجود دارد؟
- آیا امکان جستجوی همزمان در چند پایگاه وجود دارد؟
برونداد جستجو ( Search output)
- آیا نتایج جستجو ارتباط زیادی با موضوع مورد نظر دارد؟
- آیا کاربر می تواند نتایج را تا جایی که بخواهد محدود کند؟
- آیا نتایج جستجو در قالبی قابل درک ارائه می شود؟
- نتایج جستجو قابل پردازش است وآیا نتایج جستجو امکان ترکیب با یکدیگر را دارند؟
- آیا نتایج جستجو بر اساس فیلدهای مشخص از قبیل نویسنده، تاریخ انتشار، نام نویسنده و.... مرتب می شود؟
- آیا نتایج جستجو برای استفاده های بعدی ذخیره یا نشان دارمی شود؟
- آیا امکان پرش به رکوردی خاص از نتایج جستجو می باشد؟
- آیا کلمات جستجو شده یا مترادف در متن بازیابی شده برجسته6 می شود؟
- آیا امکان ارسال نتایج از طریق پست الکترونیک میسر است؟
- آیا امکانات ویژه برای چاپ منابع بازیابی شده وجود دارد (چاپ متن انتخاب شده، کل سند، و یا گزینه چاپ کاربر پسند1)
- آیا امکان انتخاب قالبهای مختلف سند از قبیل HTML, PDF, TEXT,….. وجود دارد؟
- آیا حجم مدرک بازیابی شده مشخص است؟
- آیا دسترسی به منابع و مواخذ به کار رفته در سند از طریق پیوند میسر شده است؟
- آیا اگر دسترسی به متن سند میسر نباشد راهنمایی لازم جهت دسترسی به سند نظیر پیوند به خدمات تحویل مدرک ویا امکان سفارش منبع به صورت پیوسته در نظر گرفته شده است؟
6- ملاحظات مدیریتی
- آیا اهداف سایت به روشنی بیان شده است ؟
- آیا نقد و بررسی هایی در رابطه با سایت از منابع استنادی ذکر شده است؟
- آیا نقدهای ذکر شده معتبر است؟
- آیا خط مشی سایت در رابطه با قوانین کپی رایت ذکر شده است؟
- آیا کمکهای فنی و خدمات پشتیبانی از طریق پست الکترونیک، تلفن تماس و یا مطرح کردن پرسشهای متداول در دسترس است؟.
- آیا آمار کاربران و بازدید کنندگان سایت بیان می شود؟
- آیا از جانب ناشر سایت اطلاعات گسترده ای در رابطه با قیمت، هزینه اشتراک، قراردادها و ضمانت نامه ها و... برای تصمیم گیری در مورد خرید پایگاه داده شده است؟
- آیا طرحی برای ارتقاء پایگاه وجود دارد؟
- آیا برای آموزش کاربران تمهیداتی اندیشیده اند و آیا این آموزشها رایگان است؟ ( گزینه های DEMO , Free Trial …..)
- آیا نقشه سایت ارائه شده است؟
- آیا پیغامهای بیان شده در سایت مفید است؟
- آیا تاریخ آخرین روزآمد سازی در همه ی صفحه ها قابل مشاهده است؟
علاوه بر موارد ذکر شده قبلی پژوهشهایی نیز در خصوص ارزیابی انواع منابع انجام شده و برای هر منبع به شیوه ای تخصصی معیارهای ارزیابی تعریف شده است از جمله معیارهای ارزیابی برخی از منابع اطلاعاتی در پژوهش حریری و همکاران (1391) به شرح ذیل خلاصه شده است:
معیارهای ارزیابی کتاب
- ارتباط موضوعی
- اعتبار ناشر
- اعتبار نویسنده
- صحت و یکدستی اطلاعات
- کیفیت ادبی و فنی
- حجم
- انواع فرمت
- هزینه – سودمندی
- تاریخ (روزآمدی)
- مسئله حق مؤلف
- سایر
معیارهای ارزیابی نشریات ادواری:
- میزان استفاده
- تحلیل استنادی در منابع ردیف اول و دوم
- روزآمدی
- انتشار منظم
- ارتباط موضوعی
- ارتباط موضوعی
- داشتن آرشیو شماره های گذشته
- حضور در پایگاههای معتبر
- نمایه شدن در نمایه نامه های معتبر
- اعتبار ناشر
- قابلیت جستجو
- داشتن انواع قالبهای مناسب
- حجم
- مسئله حق مؤلف
- هزینه – سودمندی
- سهولت استفاده در پایگاههای اطلاعاتی
- سایر
معیارهای ارزیابی پایگاههای اطلاعاتی:
- ارتباط موضوعی
- پوشش موضوعی
- روزآمدی
- همپوشانی موضوعی
- محتویات رکورد
- انواع انتشارات
- نمایه سازی
- هزینه – سودمندی
- سهولت استفاده
- اعتبار
- امکانات جستجو و بازیابی
- داشتن انواع قالبهای مناسب
- سایر
ارزیابی وب سایتها:
در ارتباط با ارزیابی انواع وب سایتهای موجود نیز معیارهایی برای ارزیابی از جنبه های مختلف ارائه شده است که در ادامه به صورت مختصر به برخی از این معیارها که حاصل پژوهشهای مختلف است اشاره می شود:
- مؤلف وب سایت کیست؟
- سایت چه وقت ایجاد شده است؟
- چه کسی سایت را پشتیبانی می کند؟
- ارتباطات فراهم شده در سایت چه چیزی را بیان می کند؟
- مخاطبان احتمالی وب سایت چه کسانی هستند؟
- هدف از روابط موجود در وب سایت چیست؟
هدف سایت:
- هدف واقعی سایت چیست؟
- هدف واقعی مؤلف سایت چیست؟
- آیا هدف سایت، روشن و مخاطبین آن مشخص هستند؟
- آیا سایت پوشش موضوعی مورد نظر مخاطبان خود را فراهم می کند؟
- آیا سایت منابع تکمیلی دیگر را در اختیار مخاطبین خود قرار می دهد؟
- ایا روش معینی برای ارائه اطلاعات وجود دارد؟
- آیا راهنمای روشنی برای اطلاعات و توضیحات موجود در صفحه وب وجود دارد؟
روزآمد بودن:
- آیا منبع اطلاعاتی به روز نگه داشته می شود؟
- فاصله زمانی روزآمدسازی چقدر است؟
- تاریخ ایجاد سایت و حقوق مؤلف مشخص است؟
- آیا همه منابع و مآخذ ذکر شده قابل دسترس است؟
- ایا کلیه سایتهای مرتبط و ادرسهای اینترنتی درست عمل می کند؟
- ایا تاریخ قرار گرفتن اطلاعات در سایت مشخص است؟
صحت و درستی:
- آیا منابع مورد استفاده در تولید یک مدرک خاص به روشنی ذکر شده است؟
- آیا فیلتر ویراستاری وجود دارد؟
- آیا مدارک از لحاظ دستور زبان و نگارش صحیح است؟
- آیا امکان ازمودن و کنترل صحت منبع وجود دارد؟
- آیا حوزه تخصصی مؤلف با موضوع تحت پوشش همخوانی دارد؟
- آیا از روش پژوهشی مناسب استفاده شده و اطلاعات بر مبنای پژوهش به دست آمده است؟
- ایا ارجاع به منابع مورد استفاده دارد؟
صلاحیت و اعتبار:
- ایا روشن است که چه کسی مسئول وب سایت است؟
- آیا اطلاعات لازم در باره شخص یا سازمانی که مسئولیت سایت را برعهده دارد در سایت یافت می شود؟
- آیا وضعیت حق مؤلف و مالکیت فکری روشن است؟
- آیا مواد و منابع مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند؟
سهولت استفاده و کاربرپسندی:
- آیا استفاده از منبع اسان است؟
- آیا دسترسی به منبع آسان صورت می گیرد؟
- آیا امکان جستجو به اسانی وجود دارد؟
- آیا اطلاعات کمکی وجود دارد؟
- آیا پیغامهای سیستم با معنا و مفید هستند؟
- ایا اطلاعات آموزشی ارائه شده است؟
- آیا امکان تعامل و ارتباط وجود دارد؟
[1] Load
2 Mirror site
1 Log Off
2 Boolean operator
3 Trancation
4 wild card
5 Command line Searching
6 Highlight
1 Print Friendly
- آخرین به روز رسانی دوشنبه, 31 تیر 1398
- بازدید: 20402